Trúc sào là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo. Một số tên gọi khác của trúc sào: trúc to, mạy khoang cái, mạy khoang hoài, sào pên. Tên khoa học là Phyllostachys edulis (Carr.) Riviere. Đặc điểm về hình thái, sinh học, cách trồng và chăm sóc cây trúc sào như thế nào? Xem ngày bài viết dưới đây.
Đặc điểm nhận biết của cây trúc sào
Trúc sào là loại tre không có gai, lá nhỏ, mọc phân tán từng cây đơn độc. Thân ngầm dạng roi, thân khí sinh thẳng, ngọn không cong rũ. Trúc sào có 3 dạng: Trúc vàng, Trúc xanh, Trúc mèo (trúc mốc).
Thân
Thân thẳng và tròn đều, vòng thân không nổi rõ, giữa thân không có cành, có màu xanh lục. Khi non thân có nhiều lông và sớm rụng sau khi trưởng thành. Thân trúc sào cao trung bình 7-10m, đường kính 5cm, lóng trúc dài 20-25cm, vách dày 0.4-0.6cm, trọng lượng tươi khoảng 6kg.
Thân ngầm bò lan dưới đất, thân khí sinh và thân mầm mới do mầm ở đốt thân ngầm mẹ phát triển ra, đường kính trung bình của thân ngầm khoảng 2cm.
Lá
Phiến lá thuôn dài, đầu lá thon nhọn, đuôi hình nêm hơi tù. Mặt trên nhẵn, dưới có lông tơ, méo lá có răng nhỏ sắc. Độ dài trung bình 12cm, rộng 1.5cm. Thìa lìa và tại bẹ lá biến thành lông và sớm rụng.
Mo
Mo hình chuông cao, đỉnh hẹp, bẹ mo mỏng và mềm, mặt trong có gân sọc nổi rõ, mặt ngoài có nhiều chấm màu nâu đen, có lông cứng màu nâu. Bẹ mo cao trung bình 20cm đáy rộng 9cm.
Lá mo hình ngọn giáo, nhỏ, dài và lật ngửa (cụp về phía lưng mo). Tai mo và thìa lìa biến thành lông dài 1cm. Kích thước lá mo trung bình dài 5cm, rộng 1cm.
Hoa
Hoa trúc sào có màu vàng rơm đậm, lá bắc dạng mo có lông, hoa chét có nhiều hoa. Chỉ nhị rời và dài, bao phấn mầu vàng nhạt, khi chín bao phấn thò ra ngoài rũ xuống. Nhụy có bầu hình thoi, đầu nhụy xẻ 3, có lông.
Nguồn gốc và phân bố trúc sào
Trúc sào có nguồn gốc từ Trung Quốc và được trồng ở nước ta từ thế kỷ 14. Do người Dao từ Trung Quốc du canh du cư sang Việt Nam đã đưa giống trúc sào trồng ở một số tỉnh vùng núi phía bắc nước ta. Sau này đồng bào người Tày, Nùng đã lấy giống trúc này về trồng ở các vùng thấp hơn.
Hiện nay thì trúc sào chủ yếu được trồng nhiều ở Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Quảng Ninh,… thường ở độ cao trên 800m, đây cũng là nơi mà các đồng bào Dao, Tà, Nùng, Mèo sinh sống.
Điều kiện sống tự nhiên
Vùng trồng trúc sào có khí hậu nhiệt đới của vùng núi cao. Chia làm 2 mùa mưa nóng và mùa khô lạnh, thường kèm theo sương muối và đôi khi có tuyết. Nhiệt độ bình quân hàng năm là 20 độ C, lượng mưa hàng năm là 1343mm. Mùa mưa nóng kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9, nhiệt độ cao nhất là 30 độ C kèm theo lượng mua 1045mm. Mùa khô lạnh từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau, nhiệt độ thấp nhất là 5 độ C và tháng riêng và lượng mưa trung bình 263mm.
Địa hình đồi núi cao, độ dốc 10 – 30 độ, cao 400 – 1400m so với mặt nước biển. Đất Lateritic vàng nâu và đất lateritic có mùi trên núi. Đá mẹ là sa phiến thạch, đá vôi, Gneiss, phiến thạch Mica, thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình. Lớp đất mặt dày khoảng 10cm tơi xốp với hàm lượng cát vật lý cao hơn lớp đất sâu và ngược lại hàm lượng sét vật lý lớp đất mặt lại thấp hơn lớp đất sâu. Đất có cấu tạo viên và hạt, khi phân tầng không rõ rệt. Đất thường sâu 80-100cm, có nơi sâu tới 130cm, độ PH = 4.4 đến 5.4.
Đặc điểm sinh trưởng và phát triển
Trúc sào thường được trồng thành rừng, có thể được trồng thuần 1 loại hoặc rải rác từng đám nhỏ với diện tích từ 1 đến 2 hecta ở các sườn đồi. Trong quá trình sinh trưởng và phát triển chúng xâm lấn vào những rừng gỗ xung quanh tạo nên rừng hỗn giao. Trúc sào trồng ở những độ cao khác nhau có đặc điểm sinh trưởng cũng khác nhau. Ở độ cao lớn thì cao thường phát triển với kích cỡ lớn hơn so với độ cao thấp.
Mùa măng vào tháng 8 đến tháng 11. Mỗi năm có 2 vụ măng. Vụ măng xuân là chính kéo dài từ tháng 2 đến đầu tháng 5. Vụ măng phụ là từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 10 là những cây măng vụ xuân chưa mọc lên được. Măng thường mọc rộ sau mỗi đợt mưa. Măng đầu vụ và cuối vụ thường có hiện tượng chết nhiều có khi đến 100%, giữa vụ chết 10-20%, cao nhất 50% do nhiều nguyên nhân. Đầu vụ thường lạnh, cuối vụ thời tiết thất thường, ít mưa lại sâu bệnh. Từ lúc măng nhú khỏi mặt đất đến lúc định hình khoảng 2 tháng. Tốc độ sinh trưởng nhanh, đỉnh điểm có thể đạt gần 40cm trong 1 ngày đêm.
Số cây trên một hecta dao động từ 15.000 – 26.000 cây. Tuổi thọ của trúc sào không quá 8 năm. Trúc sào rụng lá hàng năm nên tán lá có nhiều cành thứ cấp. Trúc sào có hiện tượng ra hoa rồi chết từng cây, nhưng không có hạt. Sau khi ra hoa cây chết, nếu rừng được chăm sóc thì thân ngầm sẽ tiếp tục tái sinh thế hệ rừng mới.
Giá trị sử dụng
Trúc sào có những đặc tính đặc biệt về thẩm mỹ cũng như tính chất mềm dẻo linh hoạt. Sau khi trải qua quá trình xử lý thì có màu sắc rất đẹp. Trúc sào có thể được dùng làm bàn ghế. Làm gậy trượt tuyết xuất khẩu, làm sào nhảy, cần câu. Cung cấp nguyên liệu cây trúc khô phục vụ thi công các công trình trang trí xây dựng kiến trúc. Phần thịt trắng mịn nên được dùng để đan mành, chiếu hoặc làm thành thảm. Măng trúc sào dùng làm nguyên liệu nấu ăn. Trúc sào cũng có thể được dùng để làm giấy.
>> Xem thêm: Hướng dẫn làm hàng rào tre sân vườn gần gũi với thiên nhiên
Gây trồng và khai thác
Vụ trồng thích hợp là vụ xuân vụ thu. Cách nhân giống tốt nhất là chọn lấy giống ở cây 2 tuổi có 1 đoạn thân ngầm và 1 đoạn thân khí sinh 60cm. Phát quang, xới đất xung quanh ô trồng để trúc sào lan nhanh xung quanh. Có thể trồng xen kẽ cây nông nghiệp như ngô, đỗ, lạc,… Có thể trồng hỗn giao các loại cây Hông (Paulownia fortunei) hoặc Trẩu (Vernicia montana). Sau khi trồng khoảng 3-4 năm thì có thể chặt nuôi dưỡng, sau 7-8 năm cần sới đất. Rừng 20-30 năm có thể bỏ bớt lớp thân ngầm già.
Sau khi trồng 5-6 năm có thể đưa vào khai thác. Cách khai thác hữu hiệu nhất vẫn là chọn chặt từng cây, có thể chặt hết cây từ 4 tuổi trở lên và theo chu kỳ 3 năm một lần.
Hiện nay nhu cầu dùng trúc sào làm nguyên liệu sản xuất rất lớn, với diện tích như hiện nay thì cung không đủ cầu. Vì vậy giá thành đầu ra luôn ở mức cao ổn định. Hy vọng bài viết chia sẻ về đặc điểm cây trúc sào sẽ đem đến cho quý khách những thông tin hữu ích. Vựa Cừ Tràm Tân Hoàng Phát hiện là đơn vị cung cấp nguyên liệu cây trúc sào khô chuyên dùng trong trang trí xây dựng uy tín tại TPHCM. Quý khách có nhu cầu đặt hàng vui lòng liên hệ hotline 0938.688.993 để nhận tư vấn báo giá tốt!
